Ngày 29/6/2024, tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết thống nhất thực hiện các nội dung cải cách tiền lương; điều chỉnh lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp ưu đãi người có công và trợ cấp xã hội từ ngày 1/7/2024.
Một số điểm đáng chú ý liên quan đến tiền lương của cán bộ công chức, viên chức, lực lượng vũ trang từ 01/7/2024 như sau:
Chưa bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương, đồng thời tăng lương cơ sở lên 2,34 triệu đồng
- Điều chỉnh mức lương cơ sở từ ngày 01/7/2024 từ mức 1,8 triệu đồng hiện nay lên 2,34 triệu đồng/tháng (mức tăng 30%), chưa bãi bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương hiện nay. Hiện lương cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang được tính bằng lương cơ sở nhân hệ số lương. Hệ số lương được tính theo ngạch bậc của từng nhóm công chức. Việc tăng mức lương cơ sở sẽ được áp dụng ngay từ ngày 01/7. Đến thời điểm sau năm 2026 mới nghiên cứu áp dụng chế độ tiền lương và bảng lương mới.
- Giữ nguyên chế độ phụ cấp hiện hành như phụ cấp chức vụ lãnh đạo, kiêm nhiệm, thâm niên vượt khung, trách nhiệm theo nghề, chưa thực hiện 9 loại phụ cấp mới như trong Nghị quyết 27 về cải cách tiền lương. Chính phủ tiếp tục nghiên cứu sửa đổi, bổ sung chế độ phụ cấp và một số chế độ đặc thù của lực lượng vũ trang, cán bộ, công chức, viên chức một số chuyên ngành, đặc biệt là phụ cấp theo nghề đối với một số ngành nghề có mức phụ cấp bất hợp lý.
- Thực hiện tiền lương và thu nhập đối với các cơ quan, đơn vị hành chính nhà nước đang được áp dụng cơ chế tài chính và thu nhập đặc thù, Bộ Tài chính rà soát, sửa đổi hoặc bãi bỏ cơ chế tài chính và thu nhập đặc thù của cơ quan cho phù hợp trước ngày 31/12/2024. Thực hiện bảo lưu phần chênh lệch giữa tiền lương và thu nhập tăng thêm tháng 6 năm 2024 của cán bộ, công chức, viên chức với tiền lương từ ngày 1/7/2024 sau khi sửa đổi hoặc bãi bỏ cơ chế tài chính và thu nhập đặc thù..
- Lý do chưa bãi bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương là do phát sinh nhiều khó khăn, bất cập khi thực hiện các nội dung cải cách tiền lương. Việc xác định vị trí việc làm chưa đồng bộ, hiện nay còn đang tích hợp từ các bộ, ngành, các địa phương và chưa có sự thống nhất tương đối giữa các bộ, ngành, địa phương, dù chung một lĩnh vực. Bên cạnh đó, bảng lương của lực lượng vũ trang cũng có những biến động nhất định. Ba thang bảng lương phải xác định rõ từng vị trí. Đồng thời cần phải rà soát sửa đổi hoặc bãi bỏ hơn 20 văn bản quy định liên quan đến mức lương cơ sở.
- Tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 27 đối với khu vực công theo lộ trình, từng bước, hợp lý, thận trọng, khả thi. Chính phủ triển khai thực hiện 4/6 nội dung đã rõ, đủ điều kiện thực hiện trong đề án cải cách tiền lương khu vực công từ ngày 01/7, gồm: hoàn thiện chế độ nâng lương; bổ sung chế độ tiền thưởng; quy định nguồn kinh phí thực hiện chế độ tiền lương; hoàn thiện cơ chế quản lý tiền lương và thu nhập. Đối với 2/6 nội dung cải cách tiền lương khu vực công chưa thực hiện gồm: Các bảng lương mới theo vị trí việc làm (bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương) và cơ cấu lại và sắp xếp thành 9 chế độ phụ cấp mới.
- Tiếp tục rà soát tổng thể tất cả bảng lương ở từng lĩnh vực liên quan để có sự thống nhất quản lý nhà nước về tiền lương.
Lương tối thiểu vùng cũng tăng 6% từ ngày 01/7/2024
Với khu vực doanh nghiệp, lương tối thiểu vùng theo quy định của Bộ luật Lao động sẽ tăng 6% so với năm 2023. Sau khi tăng, bình quân 4 vùng là 4,17 triệu đồng/tháng.
Lương vùng 1 nâng lên 4,96 triệu đồng; vùng 2 là 4,41 triệu; vùng 3 là 3,86 triệu và vùng 4 đạt 3,45 triệu đồng. Hiện lương các vùng đang dao động 3,25-4,68 triệu đồng. Mức lương tối thiểu giờ cũng tăng tương ứng 6% từ 1/7. Cụ thể, vùng 1-4 sẽ tăng lên 23.800-21.200-18.600-16.600 đồng/giờ.
Điều chỉnh tăng 15% mức lương hưu và trợ cấp bảo hiểm xã hội hiện hưởng
Đối với người đang hưởng lương hưu trước năm 1995, sau khi điều chỉnh mà có mức hưởng thấp hơn 3,2 triệu đồng/tháng thì điều chỉnh tăng 0,3 triệu đồng/tháng, có mức hưởng từ 3,2 triệu đồng/tháng đến dưới 3,5 triệu đồng/tháng thì điều chỉnh bằng 3,5 triệu đồng/tháng.
Điều chỉnh trợ cấp ưu đãi người có công theo mức chuẩn trợ cấp từ 2,055 triệu đồng lên 2,789 triệu đồng/tháng (tăng 35,7%, cao hơn 5,7% so với mức tăng lương 30% của công chức ); giữ nguyên tương quan hiện hưởng các mức trợ cấp ưu đãi người có công so với mức chuẩn trợ cấp.
Điều chỉnh trợ cấp xã hội theo mức chuẩn trợ giúp xã hội từ 360.000 đồng lên 500.000 đồng/tháng (tăng 38,9%).
4 vấn đề khó khăn, bất cập cần khắc phục để thực hiện đồng bộ các nội dung cải cách tiền lương
Thứ nhất, bất cập trong việc bãi bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương để xây dựng các mức lương cơ bản bằng số tiền cụ thể trong các bảng lương mới theo nguyên tắc của Nghị quyết số 27
Tương quan tiền lương mới chưa hợp lý giữa các đối tượng hưởng lương do đưa phụ cấp công vụ vào mức lương cơ bản mới. Tổng quỹ lương của cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang chưa bảo đảm tương quan chung giữa các đối tượng hưởng lương, dẫn đến thiếu công bằng, chưa hợp lý trong các bảng lương mới.
Bên cạnh đó, mức lương thấp nhất trong khu vực công còn thấp so với mức tăng lương mới bình quân của công chức và so với mức lương thấp nhất vùng I của khu vực doanh nghiệp.
Do quan hệ mức lương thấp nhất (nhân viên bậc 1) - trung bình (chuyên viên bậc 1) - chuyên gia cao cấp (bậc cao nhất) tương ứng là 4,5 triệu - 6,5 triệu - 29 triệu đồng/tháng (tính theo Nghị quyết 27) còn thấp cộng với số lượng rất nhiều chức vụ, chức danh lãnh đạo trong hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở (cấp xã), dẫn đến việc xây dựng bảng lương chức vụ áp dụng đối với những người giữ chức vụ, chức danh lãnh đạo theo các nguyên tắc tại Nghị quyết số 27 rất khó khăn, chưa thể hiện được rõ vị trí, vai trò của người giữ chức vụ lãnh đạo ở các cấp bậc chức vụ khác nhau.
Đồng thời, đối với các đơn vị sự nghiệp công lập thì số lượng chức danh, chức vụ lãnh đạo rất nhiều, đa dạng nên việc xác định các chức danh tương đương để thực hiện áp dụng bảng lương chức vụ mới rất khó khăn.
Việc bảo lưu đối với các trường hợp bị giảm so với lương cũ cũng rất phức tạp khi thực hiện.
Ngoài ra, phải sửa đổi rất nhiều quy định của Đảng và của pháp luật về các chính sách, chế độ gắn với mức lương cơ sở. Nếu bãi bỏ mức lương cơ sở mà chưa kịp thời sửa đổi các văn bản này sẽ dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các chính sách liên quan, ảnh hưởng đến tâm tư của các đối tượng thụ hưởng và không được sự đồng thuận của xã hội, tạo tâm lý bất ổn trong nhân dân khi cải cách tiền lương.
Phát sinh chênh lệch lương hưu giữa người nghỉ hưu trước và kể từ ngày 1/7/2024. Khi bỏ mức lương cơ sở và hệ số lương và mở rộng quan hệ tiền lương lên 1 - 2,68 - 12 dẫn đến có nhiều thay đổi về mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, cách tính lương hưu của người hưởng lương khu vực công, phát sinh chênh lệch lương hưu giữa thời điểm nghỉ hưu trước và từ ngày 1/7/2024, cần phải có giải pháp xử lý (khi sửa Luật BHXH) để đảm bảo tương quan giữa những người nghỉ hưu.
Việc thay đổi cơ cấu quỹ phụ cấp trong tổng quỹ lương (từ 40%/60% thành 30%/70%), đồng thời bỏ phụ cấp thâm niên nghề đối với cán bộ, công chức, viên chức một số chuyên ngành, sắp xếp lại nhiều chế độ phụ cấp hiện nay thành một chế độ phụ cấp mới rất phức tạp khi thực hiện, ảnh hưởng đến tâm tư của cán bộ, công chức, viên chức không còn được hưởng phụ cấp thâm niên nghề.
Sẽ có trường hợp có nhiều năm công tác (đang hưởng phụ cấp thâm niên nghề ở mức cao), đang công tác ở vùng khó khăn (mức phụ cấp ưu đãi, phụ cấp thu hút mức 70%…) khi thực hiện chế độ tiền lương mới, tiền phụ cấp được hưởng thấp hơn mức hiện hưởng rất nhiều.
Thứ ba, xây dựng, hoàn thiện vị trí việc làm là giải pháp căn bản mang tính tiền đề để thực hiện cải cách tiền lương, song việc này thực hiện còn nhiều hạn chế
Đến nay cơ bản các bộ, ngành, địa phương đã phê duyệt Đề án vị trí việc làm nhưng còn nặng về hình thức, chưa bảo đảm chất lượng; đồng thời Ban Chỉ đạo Trung ương về quản lý biên chế chưa trình Bộ Chính trị thông qua hệ thống Danh mục vị trí việc làm trong hệ thống chính trị, dẫn đến khó khăn và chưa bảo đảm đủ điều kiện để thực hiện trả lương mới theo vị trí việc làm.
Thứ tư, việc triển khai thực hiện các Nghị quyết Trung ương 6 khóa XII và các đề án đổi mới, cải cách trong các ngành, lĩnh vực có liên quan còn hạn chế, đặc biệt là việc sắp xếp và thực hiện chế độ tự chủ tài chính đối với các đơn vị sự nghiệp công lập để giảm đối tượng hưởng lương từ ngân sách nhà nước đạt kết quả thấp./.
Ý KIẾN