Xử phạt xe không chính chủ: cần hiểu đúng quy định pháp luật

Quy định về xử phạt xe không chính chủ theo Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông.

Hành vi vi phạm “xe không chính chủ” là gì?

Theo quy định tại Luật giao thông đường bộ và các văn bản hướng dẫn hiện hành, không có quy định như thế nào là hành vi vi phạm “xe không chính chủ” (hay còn gọi là lỗi xe không chính chủ). Tuy nhiên, theo quy định tại Thông tư 15/2014/TT-BCA và Nghị định 100/2019/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, có thể hiểu lỗi “xe không chính chủ” là hành vi không làm thủ tục đăng ký sang tên xe (để chuyển tên chủ xe trong Giấy đăng ký xe sang tên của mình) khi mua, được cho, được tặng, được phân bổ, được điều chuyển, được thừa kế tài sản là xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô, xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng, các loại xe tương tự xe ô tô. 

Quy định này đã có từ ngày 01/8/2016 (ngày Nghị định 46/2016/NĐ-CP có hiệu lực). Nghị định 100/2019/NĐ-CP mới ban hành thay thế Nghị định 46/2016/NĐ-CP tiếp tục kế thừa nội dung này nhưng nâng mức tiền xử phạt lên cao hơn.

Mức phạt đối với lỗi vi phạm “đi xe không chính chủ”

Điểm a khoản 4, điểm l khoản 7 Điều 30 Nghị định 100/2019/NĐ-CP, quy định xử phạt đối với hành vi “xe không chính chủ” (tức là hành vi không đăng ký sang tên xe) như sau: 

4. Phạt tiền từ 400.000 đồng đến 600.000 đồng đối với cá nhân, từ 800.000 đồng đến 1.200.000 đồng đối với tổ chức là chủ xe mô tô, xe gắn máy và các loại xe tương tự xe mô tô thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
a) Không làm thủ tục đăng ký sang tên xe (để chuyển tên chủ xe trong Giấy đăng ký xe sang tên của mình) theo quy định khi mua, được cho, được tặng, được phân bổ, được điều chuyển, được thừa kế tài sản là xe mô tô, xe gắn máy, các loại xe tương tự xe mô tô.
7. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 4.000.000 đồng đối với cá nhân, từ 4.000.000 đồng đến 8.000.000 đồng đối với tổ chức là chủ xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng và các loại xe tương tự xe ô tô thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau đây:
l) Không làm thủ tục đăng ký sang tên xe (để chuyển tên chủ xe trong Giấy đăng ký xe sang tên của mình) theo quy định khi mua, được cho, được tặng, được phân bổ, được điều chuyển, được thừa kế tài sản là xe ô tô, máy kéo, xe máy chuyên dùng, các loại xe tương tự xe ô tô. 

Ai là người bị xử phạt lỗi vi phạm “đi xe không chính chủ”?

Theo quy định nêu trên, việc xử phạt đối với hành vi “xe không chính chủ” chỉ áp dụng đối với người điều khiển phương tiện là chủ xe mô tô, xe máy, xe ô tô và các loại xe tương tự, tức phải là chủ sở hữu của phương tiện.

Chủ phương tiện mô tô, ô tô và các loại xe tương tự khi có phát sinh giao dịch như mua bán, tặng cho, được phân bổ, được điều chuyển, được thừa kế tài sản mà không thực hiện việc đăng ký sang tên xe trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày làm chứng từ chuyển quyền sở hữu xe thì sẽ bị phạt tiền. 

Theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015 thì chủ sở hữu phương tiện là người có 03 quyền sau: Quyền chiếm hữu, quyền sử dụng và quyền định đoạt. Như vậy, đối với người điều khiển phương tiện không đủ 3 quyền trên, tức là không phải chủ sở hữu phương tiện thì không thuộc phạm vi điều chỉnh, không phải là đối tượng xử lý của các điều khoản trên. Điều đó có nghĩa, những trường hợp người điều khiển phương tiện đi xe mượn, xe thuê hoặc đi chung xe với người thân trong gia đình để tham gia giao thông sẽ không bị xem xét, xử lý về hành vi “xe không chính chủ”. 

Tóm lại, quy định về xử phạt lỗi “xe không chính chủ” tại Nghị định 100 chỉ áp dụng đối với chủ chủ xe mô tô, xe máy, xe ô tô và các loại xe tương tự, tức phải là chủ sở hữu của phương tiện, những người không phải là chủ sở hữu phương tiện thì không thuộc phạm vi điều chỉnh, không phải là đối tượng xử lý của quy định này. 

Xử phạt lỗi vi phạm “đi xe không chính chủ” khi nào?

- Điều 6 Thông tư 58/2020/TT-BCA quy định trách nhiệm của chủ xe nêu rõ: Trong thời hạn 30 ngày, kể từ ngày làm giấy tờ chuyển quyền sở hữu xe thì tổ chức, cá nhân mua, được điều chuyển, cho, tặng, được phân bổ, thừa kế xe phải đến cơ quan đăng ký xe làm thủ tục cấp đăng ký, biển số.
- Khoản 10 Điều 80 Nghị định 100 quy định: việc xác minh để phát hiện hành vi vi phạm lỗi “xe không chính chủ” của chủ phương tiện chỉ áp dụng khi cá nhân, tổ chức đến cơ quan CSGT để thực hiện thủ tục đăng ký, di chuyển xe hoặc trong quá trình điều tra, giải quyết các vụ tai nạn giao thông. 

Lực lượng CSGT khi thực hiện nhiệm vụ tuần tra, kiểm soát trên đường khi tiến hành kiểm tra giấy tờ xe sẽ không xác minh và xử phạt đối với hành vi vi phạm không làm thủ tục đăng ký sang tên xe (tức xe không chính chủ). 

Như vậy, nếu người điều khiển xe mang theo đầy đủ giấy tờ của xe như đăng ký xe, bảo hiểm xe, GPLX...và không có hành vi vi phạm giao thông nào thì lực lượng CSGT cũng không được quyền dừng xe kiểm tra, xác minh và xử phạt đối với hành vi điều khiển xe không chính chủ này.

Minh Hùng (Tổng hợp)